Vanuit de IVN-fotowerkgroep ‘De Natuurkiekers’ volgen we
al twee jaar de ontwikkelingen in het Bentwoud. Ik richt me
hierbij wat meer specifiek op de vlinders, die in het Bentwoud te vinden zijn.
Welke vlinders men in een gebied kan tegenkomen heeft te
maken met welke waardplanten er groeien en dat is weer
afhankelijk van de grondsoort. In het Groene Hart met al
z’n klei en veen komen weinig zandgronden voor, waardoor
het bruin blauwtje wat minder vaak te zien is.
Een uitzonderling is de Zeemanheuvel in het Bentwoud. Bij
de opbouw van De Zeemanheuvel is veel zand gebruikt,
waardoor op de heuvel ook zandminnende planten zijn
terug te vinden. In 2020 kwam het bruin blauwtje in grote
aantallen op de heuvel voor. Het bruin blauwtje is een
mooie kleine vlinder van slechts 25 mm. En zowel de onderkant als de bovenkant zijn bijzonder fraai. Het bruin blauwtje onderscheidt zich op een aantal punten van het icarus
blauwtje. Aan de onderkant ontbreekt de zogenaamde ‘wortelstip’ op de voorvleugel. Op de achtervleugel zit de tweede stip van voor wat lager en de witte rand is geblokt. Elk jaar zijn er twee generaties bruin blauwtjes. De eerste generatie is te zien in mei en de tweede generatie vliegt in
augustus.
Het icarus blauwtje komt ook voor op de heuvel. In de zomer van 2020 was de heuvel één grote bloemenzee met allemaal vliegende blauwe stipjes. Er zaten zoveel vlinders, dat ze in de vroege ochtend al te zien waren, terwijl ze nog moesten opwarmen. Als ze dan de vleugels ook nog spreiden om maximaal zonnewarmte op te nemen, dan is dit het juiste moment voor de natuurfotograaf. Het mannetje van het icarus blauwtje is altijd felblauw. Het vrouwtje kan vele verschillende verschijningsvormen hebben. Sommige vrouwtjes zijn vrijwel geheel bruin en
daarbij van boven nauwelijks te onderscheiden van het bruin blauwtje. 

En als zowel het bruin blauwtje als het icarus blauwtje in dezelfde wei vliegt, is dat wel opletten en zorgen dat je de onderkant vastlegt. Andere icarus vrouwtjes hebben weer veel meer blauw. De bovenkant wordt dan weer een fraai palet van bruin, blauw en geel. In de herfst van 2020 was de Zeemanheuvel zo kort gemaaid, dat planten met wortel en al uit de grond waren getrokken. Omdat het bruin blauwtje als halfvolgroeide rups in de strooisel laag overwintert, zijn waarschijnlijk de meeste rupsen ook meegemaaid, want in 2021 zijn er maar weinig bruin blauwtjes gezien. Ook het aantal icarus blauwtjes is in 2021 drastisch gereduceerd. 
Dit najaar is de Zeemanheuvel veel minder kort gemaaid. Dus laten we hopen dat de komende jaren de populatie zich weer herstelt.

Jan Henk Leeuwenburg

Pieter van Dijk

Al vele jaren kom ik in het gebied wat nu het Bentwoud is geworden. Rond het jaar 2000 zijn de eerste percelen met bomen geplant tussen de akkers. Na enorme bezuinigingen op natuur- en recreatiegebieden in 2012 is een verkleind Bentwoud in 2016 toch gereed gekomen. Voor recreanten is er 80 km aan wandel- en fietspaden aangelegd, maar ook buiten de ‘gebaande paden’ is struinen toegestaan. Inmiddels ontwikkelt het gebied zich snel doordat er alleen inheemse bomen aangeplant zijn. De afwisseling van bomen,
struiken, open ruimte, water en ruigten zorgt voor een snelle toename van fauna. Aangezien er niet meer bemest wordt, komt de verschraling langzaam op gang, wat weer een positieve uitwerking op de flora heeft. De Natuurkiekers hebben voor het jonge gebied dit jaar extra aandacht en we hebben er al veel mooie momenten gefotografeerd.

Opmerkelijk is de grote hoeveelheid roerdompen in het gebied. In de betrekkelijk smalle rietstroken van de in 2016 pas verbreedde boerensloten was dit voorjaar het kenmerkende ‘hoempen’ van de mannelijke roerdomp veel te horen. Een onmiskenbaar geluid dat lijkt op een misthoorn, het is van heel ver al te horen. Bijzonder omdat de roerdomp met name in grote uitgestrekte rietvelden  bivakkeert. Vele uren heb ik en een aantal andere Natuurkiekers er doorgebracht, wachtend op een ontmoeting met deze mystieke vogel, die met zijn fantastische camouflage en kenmerkende paalhouding moeilijk is waar te nemen in het riet. Een enkele keer
nam ik een opvliegende roerdomp waar. Dit gebeurt doorgaans zo onverwacht dat de camera zelden schietklaar is. Tot in juni het feest echt losbarstte. Meerdere roerdompen hebben genesteld in de rietkragen van het Bentwoud. In heel Nederland wordt het aantal broedparen rond de 400 geschat, dus het is best opmerkelijk dat enkele paartjes het Bentwoud weten te vinden. De moeders vlogen af en aan om voedsel te halen voor de jongen. De jongen, die nog niet konden vliegen stonden aan de rand van de rietkragen ongeduldig
te wachten tot moeder met een volle krop terug zou keren van de jacht. Als moeder dan terugkeerde renden de jongen enthousiast op haar af. Een indrukwekkend schouwspel, dat door meerdere Natuurkiekers is waargenomen en vastgelegd met de camera. Heel erg bijzonder, er zijn fanatieke ‘roerdompspotters’, die nog nooit jongen op een dergelijke manier hebben kunnen waarnemen. Het Bentwoud was een heuse kraamkamer voor roerdompen.Aangezien de beste plek om dit waar te nemen zonder de vogels te verstoren direct naast één van de drukste fietspaden in Bentwoud was, stopten er regelmatig fietsers die zich afvroegen wat voor bijzonders er te zien was. Sommige fietsers raakten enthousiast en bleven lange tijd staan kijken, andere recreanten zagen niets en vervolgden snel hun weg. Iedereen geniet van het Bentwoud op zijn eigen manier. Hopelijk krijgt de populatie in het Bentwoud de kans zich rustig te blijven vestigen. Bedreigingen zijn er volop in onze drukke Randstad. Enkele jaren geleden is er dwars door het Bentwoud een grote gasleiding aangelegd. Nadat die schade redelijk hersteld was door de natuur, werden de elektriciteitsmasten van Tennet vervangen. En nog steeds krijgt het gebied geen rust. Er zijn vergevorderde plannen om in het oostelijk deel van het Bentwoud een nieuwe provinciale weg aan te leggen, die ook weer lange tijd onrust in het Bentwoud zal brengen en permanent licht en geluidsoverlast
zal veroorzaken. Daarnaast brengt deze weg ook andere gebieden zoals Spookverlaat en Rietveld in gevaar. Voor dit moment geniet ik enorm van de snelle positieve ontwikkelingen in het Bentwoud en kijk er nu al naar uit om te volgen of de roerdomp zich in de winter ook gaat laten zien en of het spektakel met jongen zich volgend voorjaar weer gaat herhalen.

Zoals iedereen hebben ook de natuurkiekers te maken met het Covid-19 virus en we dienen ons te houden aan de algemeen afgekondigde maatregelen. Dat betekend heel veel:

• Onze maandelijkse bijeenkomsten in de Vlinder niet meer mogelijk.
• Onze maandelijkse safari niet meer mogelijk.

Gelukkig zijn we op dit moment zover dat we de safari's weer kunnen doen maar de fijsieke bijeenkomsten in de Vlinder kunnen vooralsnog niet doorgaan. Gelukkig is het zomer en we doen deze bijeenkomsten tot september op een geschikte locatie in de buitenlucht.

We hopen op betere 'corona vrije' tijden zodat we weer bij elkaar kunnen komen als het weer wat minder is

Buiten de activiteiten als fotografie doen natuurkiekers ook aan vernieuwing van hun communicatie. De wens van IVN Alphen aan den Rijn was om onze website meer te laten aansluiten aan die van IVN. Dat is door de inzet van 1 van de fotografen meer dan gelukt. 

Wij, als natuurkiekers, zijn dan ook trots op het resultaat want het mag er zijn. 
Snuffel gerust eens rond op onze website.

Een nieuw jaar en een nieuwe start. We gaan het vanaf onze eerste bijeenkomst op maandag 14 januari anders doen. Tot eind vorig jaar werden alle activiteiten door de coördinator ingepland. Nu is daar een klein team voor verantwoordelijk en ik mag schrijven dat ik zeer benieuwd ben wat dat gaat brengen op onze maandelijkse bijeenkomsten. Een lezing, kleine workshops georganiseerd door de leden, bezoeken van andere natuurgebieden dan tot voorheen. Het beoordelen van elkaars foto's op een andere manier en nog veel meer op onze avonden. Korte en langere foto projecten in kleinere teams.  

Voor onze klant (IVN Alphen aan den Rijn) gaan we de beeldbank anders opzetten 

Vandaag, 2 weken na de opening van onze expositie Tempora, zijn we samen met de jeugdgroep de Fladderaars op stap geweest om herfstfoto's te maken. Hans heeft met behulp van een presentatie verteld wat nu eigenlijk fotografie is en waarop je moet letten bij het maken van foto's. Het ouderwetse diaraampje werd gebruikt om doorheen te kijken en zo te zien of iets een mooie foto zou kunnen worden zonder een camera te gebruiken. Opletten of je geen vinger voor je lens houd en je camera stilhouden als je een foto maakt.
Daarna zijn we, in 4 groepen, op stap gegaan om eerst te oefenen om daarna ieder 2 foto's voor het eggie te maken. We hebben foto's gemaakt bij het insectenhotel, in de kruidentuin en bij de Galloway's die in de buurt waren. Ook hebben alle fladderaars aangegeven welke foto uit de expositie zij de mooiste vonden. Daar was een duidelijk winnaar. Komende tijd gaan de natuurkiekers bepalen welke foto's het mooiste zijn. Deze zullen, in klein formaat, worden afgedrukt en tussen de hele expositie door gaan fladderen. De winnaar wordt in 'groot' formaat afgedrukt en zal in een lijst naast de grote foto's van de expositie, op een ezel, komen te staan.
Bezoek onze expositie om te zien of de IVN jeugd al tussen de natuurkiekers door fladderen.

Zaterdagmorgen 05:45 en ik word door de wekker op een hardhandige manier gewekt. Koffie zetten, slaap uit de ogen wassen en aankleden. Als ik tegen 06:30 buitenkom ben ik blij dat ik er voor heb gekozen winddichte kleding aan te doen. Mede natuurkieker Hans opgehaald en vol goede moed richting de 'Wilck'. 1 van de gebieden die we als groep hebben uitgekozen voor ons project 'Parels van wijk en wouden' Aangekomen bij het vogelkijkscherm worden we opgewacht door Ellen, Jordan en Theo. Koffie? Nou graag! Enigzins vreemd is om te ontdekken dat er bij het vogelkijkscherm een picknicktafel staat. Op zich niet vreemd maar wel aan de voorzijde van het vogelkijkscherm.. Je zult als vogelaar al een aantal uren achter het scherm staan te wachten op die ene bijzondere vogel en dan besluiten een aantal andere 'vreemde' vogels te gaan picknicken.. Op dit tijstip en met deze wind bleef ons dat bespaard. Wat een week eerder nog niet mocht, door aanwezigheid van de kleine zwaan, was nu toegestaan en dus door het hek de polder in. We hoorden al snel de zo bekende roep van de grutto en dan is het opstaan om 06:45 al heel snel vergeten. Zoals zo vaak hoor je ze goed maar is het lastig om ze te fotograferen. Ze vliegen hoog in de lucht of zijn op redelijke afstand aan het fourageren en zelfs voor de natuurkiekers met de hele lange lenzen op de camera lukt het niet. Dan toch maar die andere tak in de natuurfotografie waar meerdere natuurkiekers zich verder in willen bekwamen.. het landschap vastleggen. Dat laat je op een heel andere manier naar je omgeving kijken want horizontaal, vertikaal de diagonalen worden ineens heel belangrijk. Belangrijk om de nodige diepte in je foto's te krijgen.
Een keer verkend en dan nodigd de Wilck uit om terug te komen. Dat gaat zeker gebeuren maar dan op een dag dat de atmosfeer wat vriendelijker aanvoelt en de ochtend, of avond, zon deze polder overgiet met mooi licht.

NATUURKIEKERS FOTOSAFARI 20 AUGUSTUS 2016

Tegenover ongeveer 60 soorten dagvlinders in Nederland staan ruim 2000 verschillende nachtvlinders. Ze zijn minder populair dan dagvlinders en worden wel eens afgedaan als ‘motjes’. In werkelijkheid behoren de grootste en meest kleurrijke vlinders tot de nachtvlinders en ook onder fotografen populaire soorten als de Sint-Jansvlinder en kolibrievlinder zijn zogenaamde dagactieve nachtvlinders.

Overdag laten rustende nachtvlinders zich vaak eenvoudig benaderen en van alle kanten fotograferen, maar het lastige is om ze te vinden. Wanneer je je ogen goed de kost geeft, lukt het wel om tijdens een wandeling een klein aantal soorten rustend te vinden, bijvoorbeeld op boomstammen.

Gemakkelijk is het echter niet en er zijn gelukkig ook minder tijdrovende manieren om nachtvlinders voor de lens te krijgen. Zo worden veel (maar niet alle) nachtvlinders aangetrokken door licht. Al weten we niet waarom dat zo is, we kunnen er wel gebruik van maken. Een buitenlampje dat ’s nachts blijft branden kan al heel wat verschillende nachtvlinders op de gevel opleveren. Maar pas wanneer je een keer een zogenaamde lichtval opstelt, of een laken spant met een speciale lamp ervoor die veel UV-licht uitstraalt, zul je ontdekken wat er ongemerkt voor bijzondere vlinders ’s nachts om je huis vliegen. Mijn tuin kan zomaar twee- tot driehonderd soorten opleveren. De nachtvlinders die je op deze manier verzamelt kun je de volgende dag in alle rust fotograferen, om ze daarna weer ongedeerd los te laten in de vrije natuur.